Đặc sản Biên Hòa, cơm lam nướng

Đông về nhớ cơm lam, đặc sản Biên Hòa

Thu đã về, trong tiết trời se se lạnh lại thèm được rong ruổi trên những cung đường Tây Bắc, được thưởng thức cơm lam còn thơm mùi lúa mới, món quà vùng cao làm ấm lòng bao kẻ lữ hành.

Những ống cơm lam Biên Hòa được bày bán sau khi nướng

Thật thú vị khi những ngày này đông se lạnh này được rong ruổi ngược đường lên Yên Bái, Lào Cai hay xuôi về miền Biên Hòa, Đồng Nai để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của sắc thu vàng đang tràn ngập những thửa ruộng bậc thang, những cánh đồng hoa cải, những cánh đồng lúa trải dài bát ngát và không quên thưởng thức món cơm lam của dân địa phương nơi đây.

Cơm lam là món ăn được đồng bào vùng cao chế biến khá đặc biệt. Gạo nếp nương tròn mẩy, thơm nức sau mùa thu hoạch ngâm qua đêm rồi cho vào ống lam nướng trên bếp lửa, tạo nên những ống cơm lam Biên Hòa thơm phức.

Khi chín, người ta dùng dao bóc bỏ vỏ cháy đen, để lại vỏ bọc bên trong là đã có những ống cơm lam thơm ngon, hấp dẫn tạo nên hương vị truyền thống của đặc sản Biên Hòa, Đồng Nai.

Cơm lam của đồng bào vùng cao có vị ngon đặc biệt do chất gạo, hương vị nếp đặc trưng ở vùng cao này. Hơn nữa, nguồn nước suối dùng để nấu cơm lam cũng góp phần quan trọng làm nên vị ngon, độ dẻo...

Nếp Biên Hòa, nếp nương Mường Lò dùng để chế biến cơm lam thì không đâu sánh bằng.

Nếp cơm lam tạo nên món ăn đặc sản Biên Hòa

Người chế biến thường dùng ống tre, ống trúc, ống nứa làm ống lam. Mỗi loại ống lại có thêm một vị thơm riêng nhờ lớp vỏ lụa còn bám vào bề mặt cơm lam.

Dạo bước chợ phiên, chơ đêm Biên Hòa hay các điểm du lịch tại Đồng Nai, bạn có thể sà vào một quán nhỏ nào đó, gọi một ống cơm lam rồi tự tay mình cho lên bếp than quạt cho ống cơm nóng dẻo và bóc ra thưởng thức trong những ngày đông ấm áp.

Cơm lam có thể để được nhiều ngày nhưng ăn ngon nhất khi nóng hổi. Có thể chấm với muối lạc, muối vừng hoặc ăn cùng thịt nướng thùy khẩu vị của từng thực khách. Mùa thu đông tiết trời se se lạnh là khoảng thời gian lý tưởng cho việc thưởng thức đặc sản Biên Hòa - cơm lam.

Dọc con đường vào các bản làng du lịch hay tại chợ phiên trên những vùng cao, bạn cũng có thể tìm món cơm lam tương tự cơm lam biên hòa qua những cô sơn nữ người dân tộc gùi cơm lam sau lưng mang ra bán tại chợ phiên.

Khi bán, cơm lam đã được bóc bỏ lớp vỏ đen. Nếu bạn muốn nếm thử, họ sẵn lòng mời bạn thưởng thức và hướng dẫn cách chẻ ống cơm lam.

Cơm lam có vị thơm của nếp nương, vị ngọt của gạo, độ dẻo mềm của nếp hòa lẫn vị thơm của vỏ lụa ống tre, trúc cùng vị béo của lạc vừng, khiến ai cũng cảm thấy ngon miệng và nhớ mãi món ăn vùng sơn cước này.

Người ta thường mách nhau rằng, hễ về Biên Hòa, Đồng Nai là phải ghé thưởng thức đặc sản Đồng Nai đó là món "Cơm Lam Biên Hòa" . Không gì tuyệt hơn những ngày đông cuối năm này được thưởng thức một ống cơm lam nóng hổi, khói còn thoang thoảng bốc lên với hương thơm ngây ngất.

NGUỒN GỐC CỦA CƠM LAM BIÊN HÒA

Nói đến cơm lam với chúng ta đã không còn xa lạ, đó là món ăn quen thuộc và là đặc sản của các dân tộc thiểu số niềm núi như Thái, Tày, Nùng, Dao... Tuy nhiên thì cơm lam Biên hòa cũng đã có từ rất lâu rồi, nguồn gốc hay sự ra đời của nó thì không phải ai trong chúng ta hay là người dân ở Biên hòa cũng đều biết. Chúng tôi xin nói đến sự ra đời của món cơm lam Biên hòa đặc biệt này.

                                                     Cơm lam tại  Biên hòa

Theo những lời kể của những người đã có tuổi ở biên hòa thì ngày xưa đồng bào các cụ làng sinh sống tại Biên hòa, ở trên các đỉnh núi cao, cuộc sống du canh du cư theo mùa vụ nên không nơi nào họ ở được đến hai mùa nương dẫy.
Cứ như thế, hôm nay ở núi này ngày mai lại ở ngọn núi khác, nên cuộc sống của đồng bào rất khó khăn và thiếu thốn đủ thứ, từ việc làm nhà cửa cũng rất tạm bợ, đến đồ dùng trong nhà như xoong, nồi, bát… cực kỳ thiếu thốn vì thế đông bào biên hòa đã nghĩ ra nhiều cách nấu ăn trong hoàn cảnh không có những vật dụng cần thiết đó, sau khi thu hoạch mùa vụ hạt thóc đã  được đâm chày thành hạt gạo và ở nơi núi rừng luôn có sẵn gỗ, cây nứa, cây mét…

                                                Nấu cơm lam tại Biên hòa
                                 

Và từ đó người dân Biên hòa đã nghĩ ra một cách làm cho gạo chín thành cơm mà không cần đến xoong hay nồi là sau khi ngâm gạo thì cho gạo vào trong ống nứa, rồi cho nước vào trong ống, và cuối cùng là cho ống nứa vào đống lửa vừa nướng vừa xoay, dùng ngón tay ấn thấy mềm đến đau là cơm đã chín đến đó hoặc khi thấy mùi thơm của cơm thì cũng lúc cơm đã chín và sau đó chỉ cần bóc vỏ nứa đi là có cơm ăn.

Làm một ống cơm lam Biên hòa như vậy chất chứa bao tình cảm của người dân Biên Hòa. Khi cơm chín, nhấc khỏi lửa, bấy giờ để nguội, dùng dao bóc tách từng lớp vỏ bị cháy bên ngoài của ống cho tới khi gặp các lớp màng lụa mỏng màu trắng ngà của ống, sẽ thấy phần cơm dài thành khúc đúng bằng chiều dài ống nứa. Khi ăn cơm, thì bẻ khúc cơm thành miếng.

                                             Cơm lam biên hòa sau khi chế biến xong

Hương thơm, vị bùi của cơm dẻo, vị cay của gừng, vị ngọt của nước ống nứa, vị thanh thanh lá chuối, mùi của khói bếp lửa thật quyến rũ. Cơm lam Biên hòa có thể ăn ngay hoặc để cả tuần mà vẫn mềm, ngon và không bị thiu mốc. Thời kháng chiến, đồng bào biên hòa thường lấy cơm lam tặng bộ đội ăn thay lương khô.
Cơm lam biên hòa được đồng bào duy trì cho đến ngày nay và gọi đó là cơm lam. Từ “lam” là cách nói của đồng bào Thái và nó không phải là danh từ, mà là một động từ theo tiếng Kinh thì có nghĩa là “nướng”. Nguồn gốc ra đời của món cơm lam Biên hòa đặc sản là vậy.

Tham khảo thêm bài viết: Video hướng dẫn chế biến cơm lam Biên hòa

Thưởng thức cơm lam tại Biên Hòa

THƯỞNG THỨC CƠM LAM TẠI BIÊN HÒA

Cơm lam là món ăn dân tộc đặc biệt không chỉ đồng bào miền núi mới có, nay lại xuất hiện ở Biên hòa. Trong lao động sản xuất hàng ngày, người dân biên hòa phải thường đi vào rừng suối để tìm đến những thanh trúc non dẻo để chế biến ra cơm lam biên hòa. Vì vậy, bà con ở thành phố biên hòa sau những giờ đi làm về vất vả hay ghé lại thưởng thức những món ăn kèm với cơm lam.

                                          Món cơm lam biên hòa đi kèm với đồ ăn

Cơm lam biên hòa khác hẳn với cơm chúng ta ăn hàng ngày, từ cách nấu đến hương vị của nó. Cơm lam biên hòa không nấu trong nồi, xoong, hoặc đồ trong chõ mà nấu trong ống nứa tươi chặt ở trong rừng. Khi chuẩn bị nấu ăn thì mới đi tìm chọn ống nứa. Để nấu cơm lam biên hòa, người ta chọn những cây nứa còn non, sắp xòe lá, bẹ còn ốp lấy thân cây, đường kính khoảng 4cm là thích hợp nhất. Chặt cả cây mang về, chọn lấy những ống nứa bánh tẻ ở giữa thân cây để dùng, một đầu ống (phía đầu ngọn) được tiện bằng để cho gạo và nước vào ống, còn đầu ống phía gốc để nguyên cả đốt làm đáy. Có nơi còn cắt vát phía dưới đốt ống nứa để cắm đứng xuống đất. Rửa sạch ống nứa trước khi cho gạo.

Gạo nấu cơm lam biên hòa thường là gạo nếp mới, thơm ngon; trước khi nấu được vo, đói sạch, cho ớt muối vào trộn đều rồi đổ vào ống nứa. Đổ gạo đầy khoảng 2/3 ống nứa là vừa, cho nước vào cách mặt gạo khoảng 10 cm, bịt đầu ống nứa lại rồi cắm đứng ống nứa xuống đất, chất củi chung quanh đốt chín. Hoặc đặt nghiêng lên bếp lửa. Có thể chỉ nấu một ống, hoặc nấu mấy ống cùng một lúc, miễn là củi phải cháy đều, thỉnh thoảng lại xoay ống nứa để các mặt ống cùng được tiếp xúc đều với lửa, khi thấy cơm nếp trong ống tỏa mùi thơm là cơm đó chín. Đốt nhỏ lửa thêm dăm phút nữa là được.

                                              Thưởng thức cơm lam tại biên hòa

Cơm lam biên hòa ăn ngon, lạ miệng, hương vị khác hẳn cơm thường, chỉ cần bổ ống cơm ra đó thấy mùi thơm rất hấp dẫn. Bẻ miếng cơm lam tại biên hòa, chấm muối vừng hoặc muối lạc cho vào miệng, ta sẽ thấy ngon, thơm, dẻo, rất đậm đà, ngoài hương thơm của gạo nếp còn thoảng hương vị thơm thơm của nứa rừng qua lửa.

Thường thực khách chỉ ăn cơm lam biên hòa với muối vừng hoặc muối lạc, ít khi có thêm những thức ăn khác. Đúng là bữa ăn chay đơn giản, thanh đạm, đậm đà hương vị; ai đó từng thưởng thức sẽ khó quên tại biên hòa.

Về giá trị dinh dưỡng của cơm lam biên hòa, bữa ăn tuy không có thịt mỡ và động vật, nhưng trong gạo nếp và lạc, vừng cũng có cả glucid, protid và lipid. Thành phần hóa học của món cơm lam gồm 100g gạo nếp cái có 14g nước, 8,2g protid, 1,5g lipid, 74,9g glucid, 0,6g xenluloza. Ngoài ra, trong gạo nếp còn có nhiều muối khoáng (32mg canxi, 98mg photpho trong 100g) và vitamin B1. Trong 100g vừng có 7.6g nước, 20.1g protid, 46.4g lipid, 17.6g glucid, 3.5g xenluloza. Vừng còn là một thức ăn giầu muối khoáng (1.2000mg canxi, 379mg photpho, 10mg sắt trong 100g) và các loại vitamin B1, B2, caroten….

                                                     Phần cơm lam biên hòa giản dị

Thực là một bữa ăn chay tốt tại biên hòa, nếu có thiếu chăng là thiếu rau tươi. Về điều này thì được biết rau tại cơm lam biên hòa rất sẵn, đặc biệt là người dân biên hòa rất hay trồng những loại rau tươi đủ cung cấp cho các bữa cơm lam như thế này. Nếu có dịp thì các bạn đến thưởng thức cơm lam biên hòa nhé.

Tham khảo thêm tại: Cách nấu cơm lam biên hòa

Video Quy Trình Nướng Cơm Lam Biên Hòa

Quy trình nướng cơm lam biên hòa

Chào các bạn, dưới đây là đoạn clip hưỡng dẫn nướng những ống cơm lam biên hòa thơm ngon từ gạo nếp tươi. Cơm lam Biên Hòa cũng được nấu tương tự như cuộc hành trình của các bạn trong video clip bên dưới

Video mô tả quá trình nướng cơm lam biên hòa

Hưỡng dẫn cách làm cơm lam Biên Hòa

Hưỡng dẫn cách làm cơm lam biên hòa

Nhắc tới các món ăn ngon, đặc sản vùng Biên Hòa thì không thế không nhắc tới món cơm lam biên hòa. Đây là món ăn ngon được rất nhiều người yêu thích, đặc biệt là những du khách nước ngoài khi tới đây du lịch. Vậy làm thế nào mà món cơm làm này lại được yêu thích đến vậy? Hãy cùng comlambienhoa.blogspot.com tìm hiểu về cách chế biến món ăn này qua bài viết hướng dẫn cách làm cơm lam biên hòa, ngon miễn chê dưới đây nhé.

Hướng dẫn cách làm cơm lam Biên Hòa

Nguyên liệu chuẩn bị làm cơm lam (4 người)

• Gạo nếp ngon: 1kg
• Ống tre hoặc nứa: 7 ống dài chừng 25 – 30cm (Nếu dùng tre thì sử dụng tre cái, ống rỗng mắt khúc thưa nhé)
• Lá chuối
• Gừng tươi: 1 củ
• Nước dừa tươi
• Muối

Để cách làm cơm lam biên hòa thơm ngon, hấp dẫn hơn bạn nên chuẩn bị rơm hoặc củi để nấu chín cơm.

Sơ chế nguyên liệu làm cơm lam

1. Gạo nếp bạn đem vo sạch, sau đó ngâm vào nước sạch ít nhất khoảng 5 tiếng, sau đó mới vớt ra rổ để ráo nước.
2. Gừng tươi cạo bỏ vỏ, giã nhỏ.
3. Lá chuối rửa sạch rồi lau khô. Sau đó cắt thành những miếng to khoảng bằng bàn tay để bịt lỗ ống tre.

Tiến hành thực hiện cách làm cơm lam

Bước 1: Đầu tiên, khi gạo nếp đã ngâm đủ thời gian bạn đem cho vào bát to + một chút muối để làm món ăn đậm vị + gừng giã nát, sau đó trộn thật đều tất cả các nguyên liệu này lên và ủ trong khoảng 15 phú cho gạo ngấm gia vị. Như vậy cách làm cơm làm ngon, đậm vị, hấp dẫn hơn.

Bước 2: Lấy khăn sạch luồn qua, luồn lại các ống tre để làm sạch ống.

– Tiếp đó, bạn cuộn lá chuối lại và bịt thật kín một đầu ống tre lại.

Làm cơm lam Biên Hòa tại nhà

Bước 3: Tiếp tục thực hiện cách làm cơm lam vùng Biên Hòa tại nhà:

– Khi tất cả các ống tre đã được bịt kín một đầu, bạn tiến hành cho gạo nếp vào trong ống. Cứ làm như vậy đến khi hết gạo nếp và ống tre thì thôi.

– Lưu ý: Khi cho gạo vào ống tre bạn không nên cho đầy quá hoặc nén chặt bởi khi gạo chín gạo còn có diện tích để nở hạt, như vậy cách làm cơm lam biên hòa ngon hơn rất nhiều.

Bước 4: Sau đó bạn bạn cho nước dừa tươi vào ống tre chung với gạo nếp. Nên nhớ khi cho nước dừa bạn phải cho nước cao hơn mặt gạo khoảng chừng 1cm, để làm hạt gạo chín dẻo.

– Bạn tiếp tục cuốn lá chuối và bịt kín đầu còn lại và được.

Bước 5: Cuối cùng bạn cho các ống tre lên kiềng bếp và dùng rơm hoặc củi đun để làm chín nhé.

– Vừa đun bạn thỉnh thoảng bạn xoay đều các mặt ống tre để cơm chín đều hơn, tránh việc đun một mặt cơm bị cháy, làm mất đi vị ngon của cách làm cơm lam biên hòa cho gia đình.

Nướng cơm lam cho chín đều

– Bạn đun đến khi nào các ống tre bắt đầu có khói thơm của cơm nghĩa là cơm đã bắt đầu chín.

– Dùng dao chẻ 1/3 ống tre ra cho lên mâm và mời gia đình cùng thưởng thức thành phẩm cách làm cơm lam Biên Hòa thơm ngon cho cả nhà rồi nhé.

Thành phẩm cơm lam biên hòa

Món cơm lam này không những ngon, hấp dẫn mà cách chế biến cũng khác đơn giản phải không nào? Vậy còn chờ gì nữa, hãy bắt tay vào thực hiện cách làm cơm lam hấp dẫn tại nhà này ngay thôi. Chúc các bạn thực hiện thành công.

Tham khảo bài biết: Giới Thiệu Cơm Lam Biên Hòa

Cơm Lam Biên Hòa Đồng Nai

    

CƠM LAM BIÊN HÒA

   Không giống như dưới xuôi, người ta nấu cơm bằng nồi, niêu thì món cơm lam biên hòa trên này được nấu trong những ống nứa và được người dân nơi đây gọi là món cơm lam.

    Nghe có vẻ lạ lẫm nhưng cơm lam biên hòa cũng đơn giản chỉ là gạo nấu chín thành cơm. Tuy nhiên sự khác biệt trong cách nấu này đã tạo ra món cơm cùng cái tên lạ lẫm gắn liền với người con vùng núi đã từ rất lâu đời rồi, nay các vùng xuôi như Biên Hòa cũng dần xuất hiện món ăn này.

    CƠM LAM BIÊN HÒA đơn giản chỉ là cách gọi quen thuộc của người dân Biên Hòa, Đồng Nai với cách nấu cơm bằng ống nứa. Có thể hiểu rằng “lam” là cách dùng ống nứa (tre) thay nồi để nấu nhưng lại tạo ra những miếng ăn miếng uống hơn hẳn nấu trong nồi và đặc biệt, đó còn là cách đun nấu rất “nghệ thuật”, dân dã khác thường mà cũng phong lưu khác thường của người dân miền núi. Ở một số nơi khác như Biên Hòa thường sử dụng cách chế biến khác như sau khi cơm lam chín người ta đem nướng với mè, vừng làm dậy mùi thơm của cơm với nứa và mè.

Món cơm lam Biên Hòa trên bàn sau khi chế biến

   Mỗi lần lên núi vùng cao Tây Bắc hay về Biên Hòa, leo lên đến đỉnh dốc cao là  mũi với  tai tranh nhau “thở”, khát như thể bị vắt kiệt nước trong người hay thưởng ngoạn nhịp sống hối hả của thành phố đông đúc Biên Hòa, Đồng Nai. Tiện có con dao đeo bên hông, lại tiện có cánh rừng nứa bạt ngàn, người dân thường chọn cây nứa ngộ còn non chặt lấy một dóng lưng chừng thân cây. Những dóng nứa như thế bao giờ cũng chứa sẵn thứ nước trong vắt và tinh khiết vô cùng. Phạt đi một đầu mắt, dùng lá chuối hoặc lá dong đút nút lại, chất củi chung quanh đốt cho nước sôi. Rồi vừa nghỉ thảnh thơi hứng gió trời nắng trời, vừa thong thả nhấp từng hớp nước rót trong ống nứa ra. Ngan ngát, thơm thơm, ngòn ngọt, man mát đậm hương của núi rừng mà xua đi bao mệt mỏi. Cái thứ nước ấy cũng được gọi  là nước lam. Có thể múc nước suối vào ống nứa để lam, nhưng thua xa thứ nước trời đất tích tụ trong ống nứa, chẳng khác nước dừa tích tụ trong quả dừa.

  Món Cơm Lam Biên Hòa ngày xưa chỉ dành cho những người đi rừng. Nghỉ ở đâu lam cơm luôn ở đó, cơm rất ngon mà lại chẳng phải mang đồ lỉnh kỉnh theo khi lên rừng, chỉ một chút gạo gói vào túi mang đi thêm chút thức ăn là có thể no bụng rồi. Hoặc cũng có thể lam cơm trước rồi mang theo, nhưng cũng rất gọn, dễ mang và dễ dùng khi đói bụng.

 Cách làm cơm lam Biên Hòa khá đơn giản. Cho gạo đã vo sạch vào Ống nứa (tre), dùng nước trong nứa để nấu là ngon ngọt nhất, cuộn lá dong nút chặt lại một đầu rồi chất củi đốt. Đốt lửa cho đều sao cho khi vỏ nữa cháy thành từng lớp than mỏng phủ chung quanh ống nứa thì đó cũng là lúc cơm chín. Nếu ăn ngay thì chỉ việc chặt ống nứa ra, nếu muốn để được lâu thì chỉ cần bỏ hết lớp nứa bị cháy bên ngoài, chỉ để lại một lớp vỏ mỏng trắng sạch sẽ, sẽ dùng được cả tuần mà không sợ cơm bị thiu. Dù không kèm với thức ăn khác hay muối thì món cơm lam biên hòa này cũng rất ngon và dễ ăn.

Cơm lam Biên Hòa ăn kèm với thị nướng, muối riềng và dưa leo

Bạn có thể ăn Cơm Lam Biên Hòa kèm với các món ăn khác, tuy nhiên món cơm lam này ăn với muối riềng là tuyệt vời nhất. Muối riềng ở đâu được chế biến từ muối rang với củ riềng giã nhỏ như kiểu rang muối vừng, rất đơn giản mà lại ngon đến khỏ tả, ăn một lần sẽ nhớ mãi trong lòng. Vị thơm cay của muối riềng quyện với vị ngọt mát của cơm làm tạo nên một hương vị thanh đạm đến lạ thường khó tả. Sáng tạo hơn, người ta chiên cơm lam cho chín vàng rồi dùng với dừa tươi bảo nhỏ cũng rất ngon và thú vị.

   Ngày nay, cơm lam biên hòa nổi tiếng khắp bốn phương, bạn có thể thấy người ta bán cơm lam rất nhiều tại các khu chợ trên núi, nhà hàng địa phương, khu du lịch nơi có nhiều khách du lịch ghé qua. Và để phục vụ thêm nhu cầu của du khách, món cơm lam đặc sản biên hòa, đồng nai được làm khác đi một chút, họ có thể thêm chút nước dừa với cùi dửa bào nhỏ trộn lẫn với gạo nếp rồi sau đó cho vào lam cơm biên hòa. Cơm sẽ vừa có vị ngọt thanh của núi rừng vừa có vị ngậy béo của nước dừa, mang đậm hương vị nông thôn sẽ rất ngon. Cũng khéo léo hơn, người dân nơi đây cũng trộn gạo nếp với các nước mầu được chế hoàn toàn từ núi rừng cho cơm lam biên hòa có màu rất hấp dẫn và ngon mắt hơn.

Ngoài ra đến với khu Biên Hòa Đồng Nai, bạn còn có thế biết đến một món cơm ngon lạ không bút nào tả xiết. Cũng gần giống với món cơm lam biên hòa nhưng món cơm này lại được nấu trong những trái dừa tươi. Gạo nếp, đỗ xanh ngâm ký trộn gia vị rồi nhét vào trái dừa rồi cũng cho nên củi đốt như cơm lam biên hòa cho đến cháy vỏ.

   Cơm Lam Biên Hòa có vị bùi bùi của gạo nếp nương, có vị ngọt của gạo nếp nương hòa quện cùng với vị ngọt được tiết ra từ ống nứa và có mùi thơm rất đặc trưng của núi rừng. Nay cơm lam biên hòa đã trở thành một thứ hàng hóa và còn trở thành món “đặc sản” trong các nhà hàng, khách sạn tại Biên Hòa được nhiều người biết đến và rất yêu thích .